Cải lương hương chính ở Nam Kỳ từ đầu thế kỷ XX đến năm 1945

Tác giả

Trần Thị Phương Hoa*
* Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Email: tranphhoa@yahoo.com

Từ khoá:

Nam Kỳ, cải lương hương chính, hội đồng kỳ mục, làng xã.

Tóm tắt

: Nội dung bài viết tập trung làm rõ quá trình cải lương hương chính, tức là quá trình xây dựng hệ thống hành chính phục vụ quản lý làng xã Nam Kỳ qua các Nghị định ban hành năm 1904, 1927, 1944. Theo Nghị định năm 1904, hệ thống này được quy định với 11 vị trí gồm hương cả, hương chủ, hương sư, hương trưởng, hương chánh, hương giáo, hương quản, hương bộ, hương thân, xã trưởng, hương hào. Nghị định năm 1927 bổ sung thêm chánh lục bộ, tăng số thành viên của hương hội lên 12. Nghị định năm 1944 ưu tiên những người có trình độ học vấn tân học, theo đó, những người có bằng cao đẳng tiểu học Pháp - Việt được xem xét bầu vào hội đồng. Quá trình xây dựng hệ thống hành chính cấp làng xã ở Nam Kỳ và một số thay đổi về chức năng nhiệm vụ quyền hạn, cơ cấu của nó từ đầu thế kỷ XX đến năm 1945 cũng được làm rõ thông qua các quy định về bầu cử tuyển chọn hội đồng.

Phân loại ngành

Sử học

Tải File

Xuất bản

2023-07-08

Tham khảo

Cochinchine française. (1903). Proces verbaux du conseil colonial (Session ordinaire de 1903. Seance du

18 Juillet 1903). Saigon: Imprimerie Coloniale.

Cochinchine française. (1926). Proces verbaux du conseil colonial (Session ordinaire de 1926. Seance du

27 Aout 1926). Saigon: Imprimerie de la Depêche.

Cochinchine française. (1931). Proces verbaux du conseil colonial (Session ordinaire de 1931. Seance du 2 Septembre 1931). Saigon: Imprimerie de la Depêche.

Cochinchine française. (1931). Proces verbaux du conseil colonial (Session ordinaire de 1931. Seance du 23 Septembre 1931). Saigon: Imprimerie de la Depêche.

Dương Văn Triêm, Hồ Thị Thanh. (4/12/2022). Cải lương hương chính ở Nam Kỳ thời thuộc Pháp. Hội Khoa học Lịch sử Bình Dương. http://www.sugia.vn/portfolio/detail/2016/cai-luong-huong-chinh-o-nam-ky-thoi-thuoc-phap.html

Đào Phương Chi. (2013). Bước đầu tìm hiểu về cải lương hương tục thí điểm ở Bắc Kỳ qua một số văn bản tục lệ bằng chữ Nôm. Hán Nôm. Số 116.

Ernest Outrey. (1905). Tân thư tổng lý quy điều. Saigon: Imprimerie commerciale Menard &Rey.

Đoàn Minh Huấn, Nguyễn Ngọc Hà. (đồng chủ biên, 2017). Vùng đất Nam Bộ, Tập V: Từ năm 1959 đến năm 1945. Nxb. Chính trị quốc gia sự thật.

Đinh Thị Thuỳ Hiên. (2014). Văn bản hương ước cải lương (1906-1907): nhìn từ lịch sử hương ước và cải lương hương chính ở Bắc Kỳ năm 1921. Nghiên cứu Lịch sử. Số 455.

Hickey, Gerald. (1964). Village in Vietnam. New Heaven and London, Yale University Press

Kresser (1935). La commune annamite en Cochinchine. These pour le Doctorat, Paris, Les Éditions domat-montchrestien.

Ngô Văn Hoà. (1983). Tổ chức quản lý xã thôn và tổ chức cộng đồng làng xã ở Nam Kỳ thời Pháp thuộc”. Nghiên cứu lịch sử. Số 212.

Nguyễn Thị Lệ Hà. (2019). Chính sách cải lương hương chính ở đồng bằng Bắc Kỳ và tác động của nó đến đời sống làng xã thời Pháp thuộc (trường hợp tỉnh Hà Đông). Nxb. Khoa học xã hội.

Phan Văn Thiết. (1944). Quận, Tổng, Làng. Tác giả xuất bản và giữ bản quyền.

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I. (2017). Cải lương hương chính qua tư liệu và tài liệu lưu trữ. Nxb. Thông tin và truyền thông.

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II. Goucoch 41411- Circulaires et notes postales du Gouverneur de la Cochinchine, la Direction des Bureaux, des provinces relatives aux salaires des agents communaux, recouvrement des recettes communales, contrôle des cartes personnelles, previsions des budgets communaux. Phông Thống đốc Nam Kỳ. Tp. Hồ Chí Minh.

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II. Goucoch 41424-Dossier relatif à la reforme sur les budgets communaux et à la comptabilité communales années 1931-1944. Phông Thống đốc Nam Kỳ. Tp. Hồ Chí Minh.

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II. Goucoch 45282- Budget primitif de la province de Cantho, indemnités, solde, taxes communales, preparation et exécution des budgets ann é es 1930-1941. Phông Thống đốc Nam Kỳ. Tp. Hồ Chí Minh.

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II. Goucoch 46619-Statistiques coloniales et tableau relatif à la situation des finances communales en 1883 -1884. Phông Thống đốc Nam Kỳ. Tp. Hồ Chí Minh.

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II. Goucoch 48893-Dossier relatif aux renseignements sur les dettes communales, les công điền, công thổ et marches exploités en régie années 1925-1938. Phông Thống đốc Nam Kỳ. Tp. Hồ Chí Minh.

Trương Vĩnh Ký. (1875). Petit cours de Géographie de la Basse-Cochinchine. 1re Edition. Saigon:

Imprimerie du Gouvernement.

Vũ Văn Quân. (chủ biên, 2017). Vùng đất Nam Bộ, Tập VIII: Thiết chế quản lý xã hội. Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật.