Các di tích Đá cũ ở thung lũng Phú Thiện, Gia Lai: tư liệu và nhận thức
Từ khoá:
Di tích khảo cổ, thời đại Đá cũ, kỹ nghệ An Khê, sưu tập Phú Thiện.Tóm tắt
Trong các năm 2019-2021, các địa chất và khảo cổ học đã phát hiện ở vùng núi Chư A Thai, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai được 26 di tích khảo cổ với tổng số 220 hiện vật đá. Bài viết giới thiệu kết quả nghiên cứu địa hình - địa mạo thung lũng Phú Thiện, các đặc điểm di tích và di vật và thảo luận các vấn đề tính chất và niên đại di tích bằng phân tích so sánh với các kỹ nghệ Đá cũ đã biết ở Việt Nam, nhất là kỹ nghệ An Khê. Các tác giả cho rằng, các di tích khảo cổ Phú Thiện thuộc loại hình di tích cư trú ngắn ngày của cộng đồng cư dân hậu kỳ Đá cũ, một mắt xích trong diễn trình phát triển tiền sử vùng thượng lưu sông Ba, từ kỹ nghệ sơ kỳ Đá cũ An Khê qua Phú Thiện đến hậu kỳ Đá cũ Kbang - Đắk Pơ. Các di tích hậu kỳ Đá cũ thung lũng Phú Thiện cần được bảo vệ, khai quật và nghiên cứu trong thời gian tới.
Phân loại ngành
Khảo cổ học
Tải File
Xuất bản
2023-07-06
Tham khảo
Derevianko A.P., A.V. Kandyba, Nguyen Khac Su, S.A. Gladyshev, Nguyen Gia Doi, V.A. Lebedev, A.M. Chekha, A.G. Rybalko & V.M. Kharevic and A.A. Tsybankov. (2018). The Discovery of a in Viet Nam. In Archaeology, Ethnology & Anthropology of Eurasia. Volum 46. No.3. pp.3-21.
Kandyba, A.V., A.P. Derevianko, Nguyen Khac Su, S.A. Gladyshev, A.M. Chekha, A.G. Rybalko & Nguyen Gia Doi. (2021). Palaeolithic and Bifacial Industries of Viet Nam in Comparison with Those in East, Southeast, and South Asia. Vietnam social sciences Review. No 1 (201). pp.15-41.
La The Phuc, Luong Thi Tuat, Bui Van Thom, Nguyen Khac Su, Vu Tien Duc, Bui Quan Anh, Nguyen Trung Minh & Dang Thi Hai Yen. (2020). New Archaeological Discoveries in The Geological Formations and Heritages along the Ba River Ancient Valley. VNU Journal of Science: Earth and Environmental Sciences. Vol. 36. No. 3. pp.55-69.
La The Phuc, Nguyen Khac Su, Luong Thi Tuat, Vu Tien Duc, Bui Van Thom & Nguyen Trung Minh. (2020). Some new heritage discoveries in The Central Highlands, Vietnam. VNU Journal of Science: Earth and Environmental Sciences. Vol. 36. No. 1. pp.79-92.
La Thế Phúc, Nguyễn Khắc Sử, Lương Thị Tuất, Vũ Tiến Đức, Bùi Văn Thơm & Nguyễn Trung Minh.
(2020). Những phát hiện mới tiêu biểu về di sản ở Tây Nguyên, Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Số 6.
La Thế Phúc, Nguyễn Trung Minh & Vũ Tiến Đức. (2020). Phát hiện cụm di tích đồ Đá cũ Phú Thiện.
Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2019. Nxb. Khoa học xã hội.
Lê Hải Đăng, Kandyba, La Thế Phúc & Nguyễn Quang Tuệ. (2021). Điều tra khảo cổ Đá cũ Phú Thiện (Gia Lai) tháng 3 năm 2021. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2020. Nxb. Khoa học xã hội.
Lương Thị Tuất, La Thế Phúc, Nguyễn Trung Minh & Vũ Tiến Đức. (2020). Phát hiện công cụ gỗ hóa thạch ở Phú Thiện, Gia Lai. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2019. Nxb. Khoa học xã hội.
Nguyễn Gia Đối và đoàn khai quật hợp tác Việt Nga. (2020). Tổng quan quá trình khai quật, nghiên cứu phức hợp di tích sơ kỳ Đá cũ An Khê, tỉnh Gia Lai 2015-2019. Khảo cổ học. Số 3 (225).
Nguyễn Khắc Sử. (Chủ biên). (2016). Khảo cổ học tiền sử miền trung Việt Nam, Nxb. Khoa học xã hội. Nguyen Khac Su, A.P. Derevianko, Nguyn Gia Doi, S.A. Gladyshev, A.V. Kandyba, Phan Thanh Toan,
Nguyen Anh Tuan & Tran Dinh Luan. (2020). Lower Palaeolithic of An Khe in Prehistoric Context of Vietnam and Region. Vietnam social sciences Review. No 5 (199). pp.33-50.
Nguyễn Khắc Sử, Gladyshev S. & Lương Thị Tuất. (2021). Nghiên cứu sưu tập Đá cũ Phú Thiện (Gia Lai) 2019-2020. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2020, Nxb. Khoa học xã hội.
Nguyễn Khắc Sử, La Thế Phúc & Lương Thị Tuất. (2020). Khảo sát sưu tập hiện vật đá và gỗ hóa thạch
ở Phú Thiện (Gia Lai). Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2019. Nxb. Khoa học xã hội.
Nguyễn Khắc Sử, Lê Hải Đăng, Kandyba A., Gladyshev S., Sayana K., La Thế Phúc, Lương Thị Tuất & Nguyễn Quang Tuệ. (2020). Báo cáo sơ bộ kết quả điều tra khảo cổ ở huyện Phú Thiện (Gia Lai) tháng 3-2020. Tư liệu Viện Khảo cổ học. Hà Nội.
Trần Tính. (1996). Bản đồ địa chất và khoáng sản tờ An Khê, tỷ lệ 1/200.000. Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (nay là Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam). Hà Nội.
Vũ Tiến Đức. (2021a). Báo cáo tổng hợp đề tài “Điều tra các di tích khảo cổ học tiền - sơ sử huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai”. Tư liệu Viện Khoa học xã hội vùng Tây Nguyên. Đắk Lắk.
Vũ Tiến Đức. (2021b). Bảo tồn và phát huy giá trị di sản các địa điểm khảo cổ học thời đại Đá cũ tại Phú Thiện (Gia Lai). Văn hóa nghệ thuật. Số 12.
Vũ Tiến Đức, Nguyễn Thành Vương, Huỳnh Bá Tính. (2022b). Phát hiện địa điểm khảo cổ học Ia Sol, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2021. Nxb. Khoa học xã hội.
Vũ Tiến Đức, Nguyễn Thành Vương, Phạm Văn Hưng. (2022a). Kết quả khảo sát khu vực phía Đông núi Chư A Thai, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2021. Nxb. Khoa học xã hội.
Kandyba, A.V., A.P. Derevianko, Nguyen Khac Su, S.A. Gladyshev, A.M. Chekha, A.G. Rybalko & Nguyen Gia Doi. (2021). Palaeolithic and Bifacial Industries of Viet Nam in Comparison with Those in East, Southeast, and South Asia. Vietnam social sciences Review. No 1 (201). pp.15-41.
La The Phuc, Luong Thi Tuat, Bui Van Thom, Nguyen Khac Su, Vu Tien Duc, Bui Quan Anh, Nguyen Trung Minh & Dang Thi Hai Yen. (2020). New Archaeological Discoveries in The Geological Formations and Heritages along the Ba River Ancient Valley. VNU Journal of Science: Earth and Environmental Sciences. Vol. 36. No. 3. pp.55-69.
La The Phuc, Nguyen Khac Su, Luong Thi Tuat, Vu Tien Duc, Bui Van Thom & Nguyen Trung Minh. (2020). Some new heritage discoveries in The Central Highlands, Vietnam. VNU Journal of Science: Earth and Environmental Sciences. Vol. 36. No. 1. pp.79-92.
La Thế Phúc, Nguyễn Khắc Sử, Lương Thị Tuất, Vũ Tiến Đức, Bùi Văn Thơm & Nguyễn Trung Minh.
(2020). Những phát hiện mới tiêu biểu về di sản ở Tây Nguyên, Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Số 6.
La Thế Phúc, Nguyễn Trung Minh & Vũ Tiến Đức. (2020). Phát hiện cụm di tích đồ Đá cũ Phú Thiện.
Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2019. Nxb. Khoa học xã hội.
Lê Hải Đăng, Kandyba, La Thế Phúc & Nguyễn Quang Tuệ. (2021). Điều tra khảo cổ Đá cũ Phú Thiện (Gia Lai) tháng 3 năm 2021. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2020. Nxb. Khoa học xã hội.
Lương Thị Tuất, La Thế Phúc, Nguyễn Trung Minh & Vũ Tiến Đức. (2020). Phát hiện công cụ gỗ hóa thạch ở Phú Thiện, Gia Lai. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2019. Nxb. Khoa học xã hội.
Nguyễn Gia Đối và đoàn khai quật hợp tác Việt Nga. (2020). Tổng quan quá trình khai quật, nghiên cứu phức hợp di tích sơ kỳ Đá cũ An Khê, tỉnh Gia Lai 2015-2019. Khảo cổ học. Số 3 (225).
Nguyễn Khắc Sử. (Chủ biên). (2016). Khảo cổ học tiền sử miền trung Việt Nam, Nxb. Khoa học xã hội. Nguyen Khac Su, A.P. Derevianko, Nguyn Gia Doi, S.A. Gladyshev, A.V. Kandyba, Phan Thanh Toan,
Nguyen Anh Tuan & Tran Dinh Luan. (2020). Lower Palaeolithic of An Khe in Prehistoric Context of Vietnam and Region. Vietnam social sciences Review. No 5 (199). pp.33-50.
Nguyễn Khắc Sử, Gladyshev S. & Lương Thị Tuất. (2021). Nghiên cứu sưu tập Đá cũ Phú Thiện (Gia Lai) 2019-2020. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2020, Nxb. Khoa học xã hội.
Nguyễn Khắc Sử, La Thế Phúc & Lương Thị Tuất. (2020). Khảo sát sưu tập hiện vật đá và gỗ hóa thạch
ở Phú Thiện (Gia Lai). Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2019. Nxb. Khoa học xã hội.
Nguyễn Khắc Sử, Lê Hải Đăng, Kandyba A., Gladyshev S., Sayana K., La Thế Phúc, Lương Thị Tuất & Nguyễn Quang Tuệ. (2020). Báo cáo sơ bộ kết quả điều tra khảo cổ ở huyện Phú Thiện (Gia Lai) tháng 3-2020. Tư liệu Viện Khảo cổ học. Hà Nội.
Trần Tính. (1996). Bản đồ địa chất và khoáng sản tờ An Khê, tỷ lệ 1/200.000. Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (nay là Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam). Hà Nội.
Vũ Tiến Đức. (2021a). Báo cáo tổng hợp đề tài “Điều tra các di tích khảo cổ học tiền - sơ sử huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai”. Tư liệu Viện Khoa học xã hội vùng Tây Nguyên. Đắk Lắk.
Vũ Tiến Đức. (2021b). Bảo tồn và phát huy giá trị di sản các địa điểm khảo cổ học thời đại Đá cũ tại Phú Thiện (Gia Lai). Văn hóa nghệ thuật. Số 12.
Vũ Tiến Đức, Nguyễn Thành Vương, Huỳnh Bá Tính. (2022b). Phát hiện địa điểm khảo cổ học Ia Sol, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2021. Nxb. Khoa học xã hội.
Vũ Tiến Đức, Nguyễn Thành Vương, Phạm Văn Hưng. (2022a). Kết quả khảo sát khu vực phía Đông núi Chư A Thai, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai. Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2021. Nxb. Khoa học xã hội.
